po prostu-oddychaj!

-Boże, jak ja nienawidzę poniedziałków!- wykrzyknęła od progu średnia z moich sióstr, zamaszyście opadając na krzesło w kuchni. Zamarłem z widelcem w dłoni. Oho, zbliża się niezła litania, pomyślałem. Oho, będzie groźnie.

Żeby zrozumieć moje podejście do jednego tylko, wyrzuconego z prędkością karabinu AK47 ( i to dobrze nasmarowanego!) zdania- trzeba by Idę, bowiem tak ma na imię, poznać. To najbardziej ekspresywna emocjonalnie istota, jaką znam. Na nasze nieszczęście emocje te często są skrajne, bywają mroczne i gniewne. Ida jest też przy okazji złośliwa i arogancka. Jej domowe przezwisko, Koza tudzież Smoczyca, mówi chyba samo za siebie. Uwierzcie, Królik nie ma szans w starciu z nią. Chyba, że znowu kajdankami przypnie ją do kaloryfera...ale to dłuższe rodzinne anegdotki. Oczywiście, Ida jest też niezwykle kochanym stworzonkiem. Ale w tym momencie naprawdę wolałem udawać niewidzialny wręcz dla oka cyklonu posąg, do którego Ida mogła wylewać swoje żale.

Naprawdę, nienawidzę poniedziałków! Znowu pokłóciłam się z profesorem R., na pewno uleje mnie w letniej sesji. W ogóle to jest mi źle, jest mi tak, tak...-Ida wylewała na mnie pomyje z czary swojej goryczy. To, co zwykle. Słuchałem jednym uchem, wypuszczałem drugim, bardziej skupiając się a cudownych krokietach z mięsem, które zrobiła dzisiaj Sisi na obiad.

Bla bla bla....

-...i w ogóle to źle mi się oddychać, miałam wrażenie, że mi za duszno, otwierałam okno i nic. Nie mogłam spać przez to całą noc!- wychwycił z Idusiowych żalów radar moich niedorozwiniętych jak na Królika uszu.

-Oddysafthtrhy?- powiedziałem z nieskrywanym zainteresowaniem i ustami pełnymi krokieta.

-Hę? Mógłbyś chociaż nie mówić z pełną buzią!

Przełknąłem posłusznie.

-No, pytam się, czy masz problem z oddychaniem.

-Czy ty mnie w ogóle słuchałeś?!

-Oczywiście! -zapewniłem solennie w obawie przed zrobieniem mi z dupy jesieni średniowiecza.- Słuchałem cię Iduś, słuchałem. I mam wrażenie, że mam rozwiązanie na wszystkie twoje problemy!

W mózgu bowiem już uaktywnił mi się pełen system skojarzeń jak to zwykle bywa. Mój mózg pracuje nieraz bowiem na całkiem nieracjonalnych zasadach.

Nie wydaje wam się czasem, że zbyt wielu ludzi mówiąc o tym „jak mi źle” skupia się tylko na swoim sercu, psychice, zapominając całkowicie o ciele? Może też wielu wydać się dziwne, ale moim zdaniem nie można oddzielić ciała od duszy, są jednym i występuje między nimi niezaprzeczalny związek.

Gdy choruję, nie mogę oddychać przez zatkany nos- jest mi źle. Chce się płakać, gdy bolą złamane kości. Przechodzimy, gdy jesteśmy zdrowymi zazwyczaj ludźmi, pewien okres chwilowej chandry, załamania wiary w siebie. Gdy w ciele coś nie gra, staje się anormalne wobec tego, co mamy na co dzień, zaburzona zostaje pewna równowaga, zaczyna boleć i dusza. Wtedy wylewamy najwięcej łez.

W drugą stronę działa to tak samo. Każdy jest w stanie chyba wymienić objawy chwilowej nerwicy przed egzaminem na uczelni, egzaminem na prawo jazdy, rozmową kwalifikacyjną.... Wpływ stresu psychicznego na ciało wydaje się oczywisty. Każdego kiedyś bolał brzuch przed publicznym wystąpieniem, trzęsły mu się ręce przed poznaniem teściów czy zaproszeniem tej ładnej Kaśki z drugiej grupy na randkę.

Czasem owe „objawy” mogą się pogłębić. Na pewno każdemu z was obiło się o uszy takie określenie ja „choroby psychosomatyczne”. Czasem to wymyślone schorzenie, czasem coś poważniejszego-jak astma oskrzelowa czy choroba niedokrwienna serca. Tu dopiero widać, jak wielki jest związek ciała i psychiki.

Może w ogóle, jest to złe określenie- związek? Bo jak może być związane coś, co nigdy nie było podzielne? Zauważyłem, że w naszym świecie mamy pewną tendencję do rozdrabniania człowieka na małe elementy, z których ma się składać w całość. Może za bardzo do głowy wbiła nam się teoria atomowa materii i przekładamy ją na inne dziedziny życia. Bo mamy psyche i somę, mamy świadomość biologiczną, społeczną, emocjonalną. Miliony rodzajów inteligencji. Jedne mówią o tym, inne świadczą o tym i czasem się wykluczają w jednej istocie. A tak naprawdę- przecież ty, ja, jako jednostki jesteśmy spójną całością.

Za bardzo widzimy siebie w kawałkach- i może dlatego nie dostrzegamy czasem jakiegoś problemu całościowo?

Jakiś czas temu, po atakach antypsychiatrów na instytucje totalne, zauważono ten problem właśnie w dziedzinie o bardzo kruchych podstawach- w, jak łatwo się można domyślić, psychiatrii. O niej napiszę kiedy indziej, ale ważne jest, że w wielu ośrodkach ( pomińmy nasz zaścianek, dobrze?) „lekarze biologiści”, tak ich nazwijmy, zaczęli współpracować z lekarzami-humanistami. Zaczęto postrzegać pacjenta z problemem depresji czy schizofrenii nie jako zaburzonego stricte fizjologicznie, czy zaburzonego przez wychowanie, społeczeństwo, a więc czynniki humanistyczne- zaczęto go widzieć jako spójną całość wielu czynników, które mogły doprowadzić do jego cierpienia. Zaczęto go leczyć nie tylko ogłupiającymi lekami, które miały na nowo „ustawić” pracę mózgu, ale wdrożono też arteterapię, metody psychologiczne, nie tylko lekarskie. Czy nie jest to inspirujące?

Gdybyśmy ze swoimi żalami i jęczybuleniem skupili się czasem na całości, a nie małym fragmencie- czy nie byłoby nam nieraz lepiej? Czy nie możemy spróbować tak pomóc sami sobie?

Wielu lekarzy w szpitalach zapomina, jak cenna jest psychika w leczeniu. Wielu ludzi zapomina, jak ważne jest ciało dla ich własnej psychiki. Gubimy się w gąszczu rozdrobnień, które ktoś, tworząc naukę zastosował dla, wówczas, ułatwienia. Gubimy się w sobie. Pewnie też dlatego, że nie umiemy rozmawiać z sobą. Bo rozmowa z sobą to nie tylko rozmowa we własnej głowie, myślami, podczas pisania wiersza czy bezsennej nocy. Rozmowa z sobą w całokształcie to też rozmowa z tą stroną fizyczną swojego JA. Namacalną, materialną.

Jakiś czas temu, co nie jest żadną tajemnicą, nienawidziłem swojego ciała Może kiedyś wspomnę o tym szerzej, no ale...nie lubiliśmy się za bardzo. I nie chodzi już o kompleksy. Lubiłem swoje ciało katować. Dręczyć, zamęczać – w niezbyt racjonalny i zdrowy sposób. A potem doszedłem do pewnych spraw w swojej głowie...i zacząłem doceniać właśnie aspekt ciała. Może to przez rzucanie palenia, poczucie, że zmęczenie fizyczne jest lepsze niż dręczenie kolejnymi nakłuciami. Może przez to, że zacząłem biegać swoje 10 km wokół jeziora dzień w dzień. A może przez rozpoczęcie ćwiczeń jogi, wiele lat temu, ćwiczeń, które ćwiczeniami tylko nie są, a są głębszą filozofią.

Joga, która nauczyła mnie prawdziwego, a nie sztucznego oddechu, otworzyła się we mnie ową świadomość na własne ciało. Tak, wiele temu zawdzięczam. I nie będę się tu zagłębiał w rodzaje jogi, medytacji..bo to w tej chwili nie ma znaczenia.

Chodzi o to, że potrzebuję, jak każdy człowiek, by moje ciało czuło się doborze. A jest w tym wymagające ( czy twoje również?). Na co dzień ciało przecież odbiera oczywiste ataki. Wrzucamy w nie śmieci. Nasz kręgosłup dźwiga całe jestestwo, a potem w nocy płacze z bólu, gdy wreszcie położysz się na wznak. Część materialna jest dręczona w naszym świecie, przez co cierpi dusza psychika, nazwij ją jak chcesz. Czytaliście kiedyś o pamięci tkankowej, o pamięci ciała? Tej, która tak bardzo uwidacznia się po przeszczepach serca?Gdzie jest dusza, skoro wspomnienia zaklęte w sercu dawcy przechodzą przed oczami biorcy? Gdzie znajdziesz siedlisko psychiki? Powiesz- mózg i o jego higienę trzeba dbać? Mózg, a więc nerwy…całe twoje ciało je posiada. Nie można określić siedliska duszy. Mi zawsze wydawało się, że materia i energia, którą duszą można nazwać, przenikają się w każdej komórce mojego ciała. „Materia jest tylko zmagazynowaną energią, zapadnią podniebienia wszechświata. Energia to tylko rozproszona materia, budulec języka wszechświata”. Gdy umiera jedna komórka, umiera część mnie, mojej duszy? A owszem. Ale ja w całokształcie istnieję nadal, gdyż więcej „ja” przetrwało. Ale to filozoficzne gdybanie, które na stornach tego bloga pewnie będzie miało jeszcze miejsce. Chodzi mi o to, że ciało jest duszą. A my o nim zapominamy. Karmimy często aspekt energii książkami, muzyką, emocjami. A zapominamy o ciele, nazywając je tylko naczyniem.

Naczynie nie byłoby samo w sobie tak ważne.

Wiecie, gdy się to czuje? Gdy zaczyna się naprawdę oddychać. Oddech to życie- jogini mają tutaj rację. A my zapominamy o życiu, żyjąc. Oddech uznajcie tutaj za wielką metaforę.

Jako dzieci oddychaliśmy głęboko, przeponowo. Nie zastanawiają się nad tym. Z czasem tracimy naturalną dziecięcą swobodę oddychania, ograniczając tym samym swój potencjał, jakość życia. Zaczynamy spłycać nasz oddech, siedzimy zgarbieni, nie pozwalając naszym płucom do końca się wypełnić. Zapominamy że oddech oznaczał dla wielu życie. "Oddech to życie. Dobrze oddychaj to długo pożyjesz na tym świecie” –tak mówi stare sanskrycie przysłowie. Tak szczerze- kiedy ostatnio odetchnąłeś „pełną piersią”, czytelniku? Nie mówię o nerwowym wzdychaniu. Mówię o prawdziwym oddechu. Tym, który wypełnia cię światłem świata i spokojem.

Wielu ludzi twierdzi, że to oddech właśnie jest tym, co łączy ciało i umysł. Łączy psychę z somą. Nazwy nie są tu ważne. Nawet biologicznie patrząc- czy to nie tlen i przemiany chemiczne na mitochondriach każdej komórki nie są tym, co sprawia magiczną iskrę życia, duszy? Czy to tu energia i materia nie są łączone właśnie? Mi wydaje się, że właśnie tak jest. A jeśli nie oddychamy w pełni, jeśli któryś z elementów nie zostanie wytrącony z równowagi- czy nie zaburzą się wszystkie pozostałe? Stale chodzimy niedotlenieni. Serce pracuje, mózg się „odżywia”- ale to nadal mało. Może gdybyśmy oddychali bardziej, świadomi- stalibyśmy się bardziej świadomi swojego życia? Może oddech jest sposobem na rozmowę z własnym ciałem, do którego często nie możemy dotrzeć? Przecież- oddechem tak często nadal, choć już nie jesteśmy dziećmi, wyrażamy swoją duszę. Przyspieszony oddech w lęku, mówi wam to coś? Spazmatyczne łapanie powietrza w cierpieniu. Wymieniać można dalej. Bez końca.

Zaczynamy życie oddechem- i wraz z nim je kończymy. Nawet nie zdajemy sobie sprawy, jak nawet w naszej kulturze oddech jest głęboko zakorzeniony, choć- przykryty kurzem. Kultury wschodnie nieraz bardziej zdają sobie z tego sprawę.

„Oddech jest najważniejszą siłą regulującą bieg naszego życia. W istocie oddech jest samym życiem. Dlatego ci którzy ignorują tajemnicę oddechu (…) pozbawiają się podstawowej znajomości życia, tak z punktu widzenia nauki, jak i duchowego wglądu.. Albo człowiek posiada kontrolę nad oddechem (..) a tym samym pełną władzę nad nieznanym, albo też uzależniony jest niewolniczo od tej życiodajnej, acz nieujarzmionej siły.”- jak mówi suficki mistrz Hidayat Inayat Khan.

Może zatem, jeśli chcemy dogadać się z sobą najpierw nauczmy się oddychać? Pełną piersią. Może to byłby dobry początek, by żyć w całości? Jak płuca wypełnią się całkowicie, życie dociera do umysłu. Do każdego aspektu duszy, w każdej komórce ciała.

Nie namawiam każdego na ćwiczenie jogi, choć ona opiera się na filozofii oddechu, nie o to mi chodzi. ( chociaż, może jako jej instruktor, powinienem? Otworzę własny biznes, co wy na to?) Każdy może znaleźć inny, swój własny sposób na oddech. Mi pasuje ten, dogłębny.

Raczej-po prostu nieraz warto zwrócić uwagę na swoje ciało, swoją energię zaklętą w każdej komórce. I pozwolić jej żyć samodzielnie tak, by samemu być spójną całością. Nauczyć się oddychać po swojemu. Głęboko, z namaszczeniem. Kiedyś wszyscy odejdziemy, nasze ciało, energia która w nas tkwi- rozproszy się( i nie chodzi mi o życie po śmierci, a aspekt energetyczny każdej istoty żywej)- ale czy nie warto do tej pory cieszyć się tym, że można po prostu oddychać? Oddychać, dzięki temu kochać, cieszyć się, chociaż przez chwilę.

Życie nie jest takie trudne, nie jest rozdrobnione na miliony ciężkich dróżek. Sami je niepotrzebnie komplikujemy. I nawet jeśli jest nieraz źle, tak jak teraz mi- jest wyjście.

Po prostu oddychaj. Tyle starczy, żeby sobie poradzić. Ze wszystkim. Tylko trzeba umieć złapać ten właściwy oddech, jak wiatr w żagle. Oddech w płuca. Powiewy powietrza w duszy, oddech czyjejś obecności, oddech miłości. To wszystko razem, oddech ciała, duszy- powoduje, że starczy po prostu oddychać. Jeśli się tego nauczysz.

...a teraz Ida, możesz otworzyć oczy. Czujesz, jak twoje ciało jest zrelaksowane?

Odpowiedziała mi cisza. Od pół godziny uczyłem swoją siostrę oddechu przeponowego, teraz mieliśmy przejść do kolejnej części „zajęć”

-Ida?Ida?!

Wstałem zaniepokojony z pozycji lotosu.

Zasnęła! Moja nerwowa siostra, zamiast relaksować się i pogłębiać świadomość własnego ciała przez oddech zasnęła. Cóż. Chyba dla nerwowej Idusi najlepszym instruktorem nie byłem. Ale..jakby nie było- zrelaksowała się, prawda? Może odeśpi tę straszliwą, bezsenną noc. Dobre i to. Miejmy nadzieję, obudzi się z radosnym uśmiechem i nie będę musiał się bronić, znowu przykuwając ją do kaloryfera. Miejmy nadzieję, że nie będzie miała żądzy mordu za to, że zasnęła na podłodze. Przecież wychodząc z jej pokoju, okryłem ją kocykiem!

(tak na podsumowanie, chociaż wydźwięk piosenki troszkę inny..mam ochotę na PJ i nie zawaham się tego użyć!)

Tak, rozumiem
Każde życie musi się skończyć
kiedy tak siedzimy sami
Wiem, że pewnego dnia musimy odejść

Oh jaki ze mnie szczęściarz
Mogę zliczyć na palcach obu rąk
Tych, których kocham
Niektórzy mają tylko tego jednego
Inni nie mają nikogo

Zostań ze mną
Po prostu oddychajmy

A tak na koniec- nie mieliście wrażenia, czytając o głębokim oddechu, ze brakuje wam tlenu? Jeśli tak- to znaczy, że wasze ciało i dusza jednak sobie o nim przypominają. Warto to przemyśleć.

"Świadomość oddechu i panowanie nad nim sprzyja zdrowiu nie tylko fizycznemu lecz również psychicznemu, emocjonalnemu i duchowemu. Kiedy przychodzimy na świat pierwszą naszą czynnością jest zaczerpnięcie oddechu a kiedy umieramy ostatnią czynnością jest wydech. Oddech nie należy do nas i nie polega tylko na pobieraniu tlenu z atmosfery. To siła życiowa przenikająca wszechświat, a my stanowimy część tego oddychania"- Deepak Chopra