"Kąpały się w Noc Kupały Wiły, brały chłopców w taniec oszalały, każdy chłopiec w tańcu był im miły", czyli z Em o religii rozmowy.

-Zaczynam cię rozumieć.- powiedziała moja siostra, gdy usiedliśmy na trawie w parku narodowym podczas przerwy w wielokilometrowej wędrówce.

Postanowiłem wykorzystać wolny dzień, który dla wielu ludzi jest świętem, dnia wynoszenia ich Boga na ulice. Trochę po powrocie z Indii, paradoksalnie, brakowało mi wędrówki. Bo chociaż w Indiach moje stopy przeszły wiele kilometrów, chociaż stąpałem milionami kroków po spękanej ziemi, nieraz samotnie, to brakowało mi innego wyciszenia. Tam co jakiś czas trafiałem na tłum. Indie są piękne, ale niekoniecznie, nie wszędzie można się w nich wyciszyć w ten sposób, którego ja potrzebuję. Brakowało mi pewnego rodzaju lasu.

Dlatego też, gdy tylko złapałem dzień wolny, postanowiłem się wybrać do parku narodowego, leżącego nieopodal Poznania. Chciałem trochę lasu, oddechu jeziora i śpiewu drozdów. Jabłek gryzionych pomiędzy śmiechem z kimś bliskim.

Miał ze mną pojechać mój młodszy brat i moja najmłodsza z sióstr, 16 letnia Em, z którą nigdy nie dogadywałem się za dobrze. Ale od czasu pewnej awantury dotyczącej naszego ojca i tej bolesnej przeszłości, jakby zaczęło układać się między nami lepiej.

Wstałem więc o 5 rano, pobiegałem z psem, przygotowałem prowiant, obiad na leśny szlak i byłem gotowy na wyprawę. Obudziłem Em i Miśka, czekałem na Em sporo czasu...a podczas tego czekania Misiek nagle zmienił zdanie. Stwierdził, że nie jedzie, bo boli go noga ( około roku temu przeszedł poważne złamanie, składane operacyjnie i czasem faktycznie, noga mu dokucza), że jednak dzisiaj odpuści. No ok pomyślałem, trudno, pojadę sam z Em.

Wiecie, mój brat pomimo swojego wieku jest bardzo mądry. Życiowo. Może to przez wszystkie swoje przeżycia, przecież wychowywał się już po „wielkiej rodzinnej katastrofie”, ja zawsze trochę zastępowałem mu ojca. Gdy miał 9 lat jeszcze, zmarła nasza mama. To nie było i dla niego łatwe, może przede wszystkim dla niego. W tym wieku pozbawiony obojga rodziców, mający tylko dziadków i starsze rodzeństwo. Przez wszystkich kochany, ale jednak..to nie rodzice. Nigdy nie to samo. Poza tym, Misiek jest głuchoniemy. Od urodzenia. Trochę inaczej odbiera świat. Kiedyś sądziłem, że to cholernie niesprawiedliwe. Ja przecież jestem muzykiem, mam słuch absolutny, on...nie słyszy nic. Nie pozna nigdy świata przez ten najważniejszy dla mnie zmysł. Trudno mi było jego życie przełożyć na swoje. Sądziłem, że to ponury żart losu, jeden brat ze słuchem doskonałym, drugi głuchoniemy. Niesprawiedliwe...ale po latach patrząc na Miśka, doszedłem do wniosku, że tak wcale nie jest. On kocha swój świat, nie uważa się za pokrzywdzonego bynajmniej, chociaż wie, że zawsze będzie miał trudniej. Zawsze trudno przełożyć język migowy na czytany czy odczytywany z ruchu warg ( jeśli nie posługujecie się językiem migowym możecie nie wiedzieć, że jest on trudniejszy nieraz w przełożeniu niż język obcy mówiony, posiadający fonię. To język wymagający wielkiego skupienia, przekształcenia uwagi koncentrowanej przez zmysły w rozmowie)., trudno nieraz porozumieć się w szkole czy szpitalu. Ale Misiek się nie przejmuje i denerwuje się, gdy traktuje się go jak niepełnosprawnego.

W każdym razie, mój brat nigdy nie miał łatwego życia i może dlatego nieraz widzi więcej. Przewiduje pewne rzeczy i jest jeszcze większą oazą spokoju niż ja. Może pewne wykluczenie nieraz przez ludzi w społeczeństwie, w rozmowach czyni go doskonałym obserwatorem. I cóż, to wszystko sprawia, że podejrzewam, że Miśka dzisiaj wcale nie bolała noga. On wiedział, że podróż jednodniowa, sam na sam z Em dobrze mi zrobi. On zawsze, cholera, wie. Ciekawe, co będzie widział jak będzie jeszcze starszy? Aż strach pomyśleć!

W każdym razie, we dwójkę wybraliśmy się z Em do parku narodowego pod Poznaniem. Pogoda tylko pozornie nie zachęcała, pochmurne niebo i szarpiący wiatr. Ale w taką pogodę nieraz najlepiej się wędruje, biega jak dziki koń ścieżkami i cieszy się, walcząc z wiatrem. Moja siostra na początku trochę marudziła, że pod górkę ( bo WPN ma to do siebie, iż posiada rzeźbę polodowcową terenów, górki i doliny), że plecak ciężki...po czasie zamilkła.

-A teraz słuchaj, nic nie gadaj- rzuciłem ze śmiechem, gdy odezwał się jeden z drozdów, gdy dzięcioł kuł dziuple, gdy szumiała trzcina na Jeziorze Góreckim.

Zamilkła. W połowie drogi usiedliśmy na trawie, zacząłem wypakowywać z plecaka zrobioną rano sałatkę z kurczakiem, zielone jabłka, zapakowane w papierową torbę żółtoczerwone czereśnie, które dostałem od znajomej poprzedniego wieczora, gdy siedzieliśmy nad Wartą z piwem o zachodzie słońca.

-Zaczynam cię rozumieć – rzuciła Em, gdy dobierałem się do pojemnika z sałatką. Nic nie mówiła, od czasu gdy ze śmiechem rzuciłem to swoje „słuchaj i nie gadaj”.

-Hm? -uniosłem brwi i spojrzałem na nią z uwagą, mocując się z pojemnikiem. Zassał się, cholera!-pomyślałem jeszcze.

-No, zaczynam cię rozumieć. Czemu to lubisz.

-Um?- zapytałem jeszcze raz całkiem nieartykułowanie.

-Jeny, Królik po prostu...czemu lubisz tak uciekać do lasu. Mi się to zawsze kojarzyło to z robalami, z pajęczynami i tym całym syfem. Ale zaczynam cię rozumieć.

-Bo ty to miastowa panna jesteś- zaśmiałem się. Em się nadąsała. Oho, znowu powiedziałem coś nie tak. Przy niej nigdy nie wiem, kiedy powiem coś nieodpowiedniego. Jedyna osoba z mojej rodziny, której nie umiem odczytać. Z Beą, Idą czy Miśkiem to co innego. Em jest zagadką, Em jest nieraz za wrażliwa, Em ze swoją depresyjną i skrajną nieraz duszą. Em ze swoimi pretensjami, Em nie pozwalająca się przytulić. Em, którą niezmiernie kocham, chociaż to trudna miłość, zwłaszcza w kłótniach, w których jako jej prawny opiekun po śmierci mamy słyszę „nie jesteś moim ojcem, nie jesteś moją matką, nie możesz mi zabraniać”. Może nie dorosłem do roli zastępczego rodzica?

-Może i jestem. Nie no, masz rację, jestem. Ale wiesz, może się to zmieni- uśmiechnęła się jakoś nieśmiało.- Ty w to wierzysz, prawda? Nigdy cię nie pytałam.

-Ale w co wierzę?

-No w to, w przyrodę czy coś.

Nigdy nie rozmawialiśmy na temat religii. Z Idą, która jest ateistką, z Beą która swoje życie długi czas opierała na buddyzmie, z babcią i dziadkiem, katolikami, zawsze prowadziłem długie dysputy religijne. Dysputy, nie mylcie tego z kłótniami. Bo my nie narzucamy sobie religii, akceptujemy i dzielimy się radością z wiary albo jej braku. Nikomu to nie przeszkadza i może też w dużej mierze dlatego sądzę, że każda religia może się dogadać z druga, nawet pod jednym dachem, nawet współdzielona w małżeństwie czy przekazywana dzieciom. Ale nigdy nie rozmawiałem o tym z Em. Nie sądziłem, żeby to ją interesowało. I właściwie dotarło do mnie znowu, jak mało znam swoja siostrę. Bo w co ona teraz wierzy? Cholera jasna. Nie wiem, na jakim pod tym względem jest etapie życia! Bo nie oszukujmy się, tutaj są etapy, człowiek w pewnym wieku zaczyna nieraz szukać albo strasznie się umacnia w swojej wierze i...

-Hm. Można to tak ująć.

-Czytałam o tym. -zatkało mnie.

-Ale o czym?

-No o tej twojej...wicca, tak? Tak dokładniej sobie czytałam.

-Zaskoczyłaś mnie.

-Może-powiedziała z nonszalancją, ale widziałem, że się uśmiechała. W środku bardziej. Od czasu naszej kłótni naprawdę coś się zmieniło.

-Ale wiesz, ja nie jestem do końca wiccaninem. Znaczy, jestem w dużej mierze obrzędowo ale ja..szukam dalej, wiesz Em? Tego nie można do końca tak nazwać, nie lubię się zresztą określać. Wolę, jak mówią na mnie, że jestem szamanem- zaśmiałem się.

-A tak, wiem, ci twoi Indianie.

-No, Indianie.

-Serio do nich pojedziesz?

-Pojadę. Muszę dalej poszukać Em..ale to trochę skomplikowane.

-Sądzisz, że nie zrozumiem?- naburmuszyła się.

-Nie nie, to nie tak!-zacząłem panikować. - Po prostu nie sądziłem, że cię to może w ogóle interesować.

Widzisz, mogę cię zaskoczyć- uśmiechnęła się znowu. -Więc interesuje mnie. Opowiedz mi. To dobre miejsce.

Więc zacząłem mówić. O tym, w co wierzę. O tym, co czuję. Zamiast przewidywanej pół godziny spędziliśmy tam ponad półtora, rozmawiając, chrupiąc jabłka jak młode konie.

-A ty?

-Co ja.

-No w co ty wierszy?

-Nie wiem czy w ogóle wierzę.

-Hm- zasępiłem się.- Wiesz, tego się nie wie. To się czuje.

-Ja nieraz mam wrażenie, że nic nie czuję.- bogowie, jakie to było smutne w tym momencie. Nie wiedziałem co powiedzieć. Przez chwilę milczałem więc, udając, że mam za pełne usta.

-Wiesz, też tak kiedyś miałem.

Spojrzała na mnie ze zdumieniem

-No nie patrz tak.- zaśmiałem się-. Serio. Wiesz, po tym wszystkim z ojcem to ja w sumie w nic nie wierzyłem, nie czułem...a może nie chciałem czuć. Bo to nie jest tak, Em, że od razu się wszystko wie. Do pewnych rzeczy się dochodzi. Bea miała to samo, wiesz?

Nic nie powiedziała.

-Może teraz na mnie się wkurzysz, jak powiem że jesteś młoda i po prostu..wiesz Em, mi się wydaje, że do pewnych rzeczy trzeba dojrzeć. Każdy ma swoją drogą, też w tej kwestii i jeśli jest rozważny, jeśli naprawdę szuka, to ją odkrywa. Dla Idy jest to ateizm, dla mnie pewnego rodzaju spirytualizm i hołubienie natury, zwrot ku rzeczom pierwotnym...a dla ciebie to może być co innego. Dowiesz się, jeśli poszukasz. Jeśli posłuchasz też siebie. Dla niektórych jest to proste, przejmują pewne rzeczy od rodziców i tyle, wiedzą po kolei czego chcą..dla nas to jest trudniejsze może, bo wiadomo jak było nieraz, mama też zresztą trochę po swojemu wierzyła i wiesz...może musisz spróbować trochę różnych rzeczy, no nie wiem, nie siedzę ci w głowie. To ty sama musisz wiedzieć, sama do tego dojdziesz. Czego chcesz, co czujesz. Tylko daj temu szansę. Czasem rozszerz patrzenie..no nie wiem. Mogę tylko mówić, jak było ze mną, jak ja szukałem. Nikt ci nie da gotowej recepty na czucie.

-Wiesz co, chodźmy już. Bo nie wrócimy do domu przez zmrokiem.

Nie powiedziałem nic więcej, wstałem pospieszne. Wędrowaliśmy dalej, niewiele mówiąc, chłonąc obrazy, przeczuwając deszcz i walcząc z wiatrem. Idealne miejsce, idealna pogoda.

Przystanęliśmy po raz drugi, przy samym końcu trasy. Odpoczynek po parunastu kilometrach każdemu się należy, prawda?

-Ty teraz coś świętujesz, nie? Niedługo?

Aż zachłysnąłem się słodką kawą którą zrobiłem sobie w termosie na tą krótką wędrówkę.

-No, świętuję, jak co roku.

-Noc Świętojańska?

-Wiesz, Em, my tak tego nie nazywamy. Co najwyżej Kupała. Albo Midsummer.

-A co za różnica?

-Dla nas duża. Noc Świętojańska to trochę nazwa jarzma. Wiesz, jak opresyjnie na ziemiach Słowian i German wchodziło chrześcijaństwo, to siłą zmuszano ludzi jednak na przejście na tą wiarę. Nieraz krwią, jak choćby w Grzybowie tutaj niedaleko, cały gród został wyrżnięty po chrzcie Polski, bo nie chcieli porzucić starych bogów. A potem żeby tego unikać przejmowano święta, Noc Kupały, noc miłości zamieniono w noc świętojańską, wiesz, to tak jak z tymi jajkami bogini Oaster, z których się zawsze na Wielkanoc śmieję. Więc dla mnie to różnica, nie lubię trochę nazwy Noc Świętojańska, w sensie mnie gryzie, nie mam nic przeciwko, że ktoś się bawi w ten sposób, z tymi wiankami, ale dla mnie to jest no...wolę nazwę Noc Kupały albo Midsummer, nazwę germańską.

-Geez, Królik, ale ty masz problemy!

-No wiem, śmieszne, przesadzam, ale tak jakoś...

-Nie no, mów dalej. - uśmiechnęła się moja siostra.- Dobra, to co robicie na tej całej Kupale? Wiesz, dla mnie to zawsze było zamienne, jak te lampiony i tak dalej...

-To kiedyś było pierwotne święto miłości i płodności można rzec. Wiesz, mrok został całkiem pokonany, najkrótsza noc w roku, podczas której tak naprawdę nigdy się nie ściemnia. Ale mrok był i tak rozświetlany ogniskami, płonęły wręcz wielkie stosy wśród ogólnej radości. Ale to potem.

-Potem?

-Wiesz, zasadniczo Kupała poświęcona była pierwotnie płodności, oddawano cześć wodzie, ziemi i żywiołowi ognia przede wszystkim. To nie miało tylko wymiaru zabawy. Wiesz, przekazy o Kupale są trochę zatarte przez wojnę katolicyzmu z tym świętem...ale tak naprawdę wiele zwyczajów zachowano. Choćby zwyczaj tzw. kosmicznej pochwy.

-Że co?

-Dobra dobra, wiem jak to brzmi. Wiesz, dla Słowian ziemia była święta. Nie można było jej zranić. Dawała życie, dawała jedzenie. Była pewnego rodzaju..bogiem no. I w Noc Kupały słowiański kapłan „rozcinał” symbolicznie ziemię, kopano dół, do którego składano dary w podzięce za żywienie, za to, że ziemia daje życie, jak dla mnie piękny zwyczaj.

-No może.

-A potem zaczynała się zabawa. Palono ogniska, tańczono dookoła nich, palono święte zioła, choćby dziurawiec, dziś zwany, od czasów chrześcijan, zielem św. Jana. Skakano dookoła ognisk, tańczono, co miało też swój magiczny wymiar, chroniło przed złem. Pito miód..i kochało się. Często na Nocy Kupały dochodził do swoistego rozluźnienia obyczajów. Ale wiele par, które kochały się podczas Kupały potem zostawały ze sobą na dłużej. W sensie no, żenili się. Zresztą, seksualna obyczajność Słowian była pełna swobody, jak wielu ludów pierwotnych, dopiero religie monoteistyczne wprowadziły do seksu pojęcie grzechu..ale e..nie wiem czy powinienem ci o tym opowiadać – roześmiałem się.

-A co ty nagle taki cnotliwy?- zawtórowała mi Em. W naszym domu rozmowy o seksie nigdy nie były jakimś tabu, nie uznawano tego za grzech. Nawet chrześcijańska część mojej rodziny nie ma z tym problemu, nic nikomu nie narzuca ani nie neguje. A z Em już miałem rozmowy o antykoncepcji choćby więc...- Co, nie chcesz się przyznać, że na orgie chodziłeś?

-Nie no Em, nie przesadzajmy, teraz to obchodzi się trochę inaczej, wiesz. Mamy swój rytuał, trochę mniej widowiskowy, ale nadal cóż..powiedzmy, że oddajemy się naturze. Bo wiesz Em, każdy swojego boga może czuć inaczej. Tak jak już mówiłem..ale ja czuję swoich bogów poprzez ten dotyk. Dotyk wielkiego wspólnego ducha w kręgu życia. Wiem, to może być śmieszne...

-Nie, nie jest. - powiedziała poważnie.

-W każdym razie, dla mnie w każdej istocie mieszka swoista część boga, to wszystko przemawia jedną wspólną duszą, współdzieloną, dla której wspólna jest przede wszystkim miłość. Miłość czasem niezrozumiała. Ogromna. Taka, którą czuje się we własnej krwi, jeśli czujemy się częścią...a w takich miejscach, gdzie wszystko tętni życiem, czuć to najwyraźniej. Przynajmniej dla mnie, dlatego lasy, góry, morza...tam gdzie wszystko żyje, gdzie czuć zapach, krew, przemienianie jednego ciała w drugie...dla mnie te miejsca są świątyniami..ale chyba za dużo gadam.- znowu się roześmiałem- Czas na nas, bo naprawdę nie dotrzemy do domu przed zmrokiem.

Wyruszyliśmy więc, bez pośpiechu. 20 km pieszo to krótki spacerek, więc oczywiście dotarliśmy do domu z powrotem szybciej niż zakładaliśmy.

Cieszyłem się z tej wyprawy. To chyba wręcz oczywiste. Bo zaczynamy się wreszcie poznawać bliżej z moją siostrą, z tą, do której miłość jest nieraz najtrudniejsza, ale równie silna. Bo przecież to cały czas moja mała Em, która coraz bardziej dorasta. Coraz spokojniej, coraz rozważniej. A i ja dojrzewam do pewnych spraw, przestaję traktować ją jak dziecko. Oboje zrozumieliśmy pewne rzeczy, zaczynamy się na siebie otwierać, otwierać nie tylko serca, ale i umysły. Tak jak zresztą mojego rodzeństwa. Bogowie, nie wyobrażam sobie nie mieć tak wspaniałej rodziny momentami, nie wyobrażam sobie nie móc porozmawiać, nie móc udać się z każdym problemem i zostać wysłuchanym. Mam za co być wdzięczny. Mam kogo kochać.

I oczywiście, bez słów, będę musiał podziękować Miśkowi, temu rozsądnemu nastolatkowi już, podziękować dyskretnie, że nas puścił samych. Bo on nieraz doskonale wie, czego komu potrzeba.

A już w nocy z soboty na niedzielę pojadę z paroma osobami jak co roku do lasu nad jeziorem, nasze miejsce, w którym co roku oddajemy cześć naszym bogom..

Jak co roku pomodlimy się rytualnie na ołtarzu Natury do Pana i Pani, dwóch nieodzownych pierwiastków w przyrodzie, poczujemy znowu tą przepełniającą nas siłę i radość. Zapalimy święte zioła i podziękujemy za wszystko, co dostaliśmy. Za cały ten wspaniały świat, za tą jedność, za tą...miłość. Tak, przede wszystkim spokojną, ciepłą miłość, całą czułość wszechświata.

I zapalimy wielkie ognisko, będziemy śpiewać stare pieśni, będziemy tańczyć, cieszyć się, pić miód, trochę jak dawni Słowianie, z których kości wyrośliśmy, na których prochach rosną rośliny, które potem spożywamy. Zatoczymy znów krąg. Bo jedno jest wszystkim, a wszystko jest jednym.

Zaśpiewam znów i zagram księżycowi, symbolowi każdej kobiecej siły, nad ranem zatańczę dla Słońca, symbolu męskości. Jedno bez drugiego bowiem nie istnieje, w każdym z nas.

Będziemy całą noc wędrować po lesie, po polanach, będziemy chłonąć śpiew nocnych ptaków i mlaskanie lisów, łamiących mysie kości i za to też podziękujemy. Za tą jedność kręgu życia. Znowu odnajdę jeszcze bardziej swoich bogów.

A gdy będzie świtać, wejdę pewnie nago do jeziora. Wykąpię się, oczyszczę. Woda zawsze oczyszcza. Kiedyś mówiono, że nie można kąpać się przed Kupałą, kiedyś wierzono w utopce i wiły, które przed nocą miłości miały większą moc.

Wiły zresztą...niech te patrzą na moją nagość, ja się nie przejmuję. Bo kocham i te echa dawnej czci, a w duchu znowu z nimi zatańczę. Kiedyś zatańczyłby mnie na śmierć, w rozkoszy, w tańcu (zastanawiam się, kto jeszcze pamięta, kim były wiły?) dziś tańczę z nimi jeno w sercu. Bogowie istnieją póki się w nich wierzy, to nadaje im moc. Każdemu z nich. Więc ja będę tańczył i śpiewał z ich echem.

Tańczyć i kochać trzeba bowiem aż do śmierci, w całej jedności. A tej nocy pewnie poczuję to najmocniej, jak co roku.